Słowniki gwarowe
Halina Karaś
Słowniki gwar Ostródzkiego
Leksykę gwar Ostródzkiego notuje przede wszystkim wielotomowy, naukowy Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur. Zob. Słowniki gwarowe Mazury. Wcześniej słownictwo ostródzkie uwzględnił także Kazimierz Nitsch w swoim opracowaniu
Dialekty polskie Prus wschodnich (Warmia, Mazury, Ostródzkie, Nidzickie), opublikowanym w serii wydawniczej „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”, t. III, 1907, słownik: s. 471-487. Przedruk tego słowniczka znajduje się w: K. Nitsch
Wybór pism polonistycznych, t. III, Wrocław 1954, słownik: s. 309-321. Słowniczek zawiera 501 haseł. Drugi słowniczek Kazimierza Nitscha, w którym zarejestrował kilka wybranych wyrazów ostródzkich to
Słownik dialektów: chełmińskiego, grudziądzkiego, lubawskiego i malborskiego (z dodatkiem kilku wyrażeń ostródzkich i mazurskich), opublikowany w jego opracowaniu
Dialekty polskie Prus zachodnich, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”, t. III, 1907, s. 385-394 (przedruk, K. Nitsch
Wybór pism polonistycznych, t. III, Wrocław 1954, s. 243-250).
Oto kilka przykładów haseł z Ostródzkiego oznaczonych przez K. Nitscha literą O:
‘ajnu – tam, O., już w Sampławie nie używane
dłaić – dusić, O.
gråbåč – grabarz, O.
ćigę ż. – cień padający od człowieka, ale šei f χłoe; północna część L. i O., stąd ć może z *č
ke– kiedy; keby – gdyby; ky ńe! – gdybyż to nie, O.
lyχa – zagon obejmujący 4 redliny, 100 kroków długi, O.
nalazek – dziecko nieślubne, O.
pośeʒeńe – mała posiadłość, np. pół chałupy i 6 morgów, O.
tilki – tak wielki: s tilkym kršikym O., Maz.
tršęśla – czereśnia, O.
yržba – 1) wierzba, 2) wszelkie drzewo rosnące, np. išńova vyřba, Sampława. W drugim znaczeniu także štama, w O. ščypa, wierzba zaś zwie się zwykle itka, itkova yržba
Literatura cytowana:
Halina Karaś, Polska leksykografia gwarowa, Warszawa 2011.
Kazimierz Nitsch, Dialekty polskie Prus wschodnich (Warmia, Mazury, Ostródzkie, Nidzickie), [w:] „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”, t. III, 1907, słownik: s. 471-487; przedruk: K. Nitsch Wybór pism polonistycznych, t. III, Wrocław 1954, słownik: s. 309-321.
Kazimierz Nitsch, Słownik dialektów: chełmińskiego, grudziądzkiego, lubawskiego i malborskiego (z dodatkiem kilku wyrażeń ostródzkich i mazurskich) [w:] Dialekty polskie Prus zachodnich, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”, t. III, 1907, s. 385-394; przedruk, K. Nitsch Wybór pism polonistycznych, t. III, Wrocław 1954, s. 243-250.
Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur opracowywany przez Pracownię Słownika Gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur Zakładu Językoznawstwa w Warszawie; t. I: A – Ć, pod red. Zofii Stamirowskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, ss. 408; t. II: D – G, pod red. Zofii Stamirowskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, ss. 353; t. III: H – K, pod red. Zofii Stamirowskieji Henryki Perzowej, Warszawa-Kraków 1993, ss. 402; t. IV: L – N, pod red. Henryki Perzowej i Danuty Kołodziejczykowej, Warszawa-Kraków 2002, ss. 366; t. V: O – Ó, pod red. Henryki Perzowej i Danuty Kołodziejczykowej, Warszawa-Kraków 2006, ss. 207).
