GWARA BRUSKO-LEŚNIEŃSKO-WIELEWSKA na pd.
Zaborach (Brusy, Leśno, Wiele) została opisana m.in. przez K. Nitscha w jego
Dialektach polskich Prus Zachodnich (1907), gdzie m.in. cechy: 1. brzmienie *
ǐ jako wysokie i okrągłe
ў czy
ǔ; 2. zastępowanie tego dźwięku po
l przez
i; 3. rozróżnianie dop. l.p. od mian. l.m. w tematach na spółgłoskę tylnojęz. dekl. III, np. typ
matcie,
w nodzie (też z poematu H. Derdowskiego), i wpływ tego na tematy I i III deklinacji na ‑
s,
‑z, np. dop.
kòsu,
kòzu, a mian.
kòse,
kòze; 4. brak form bez
e ruchomego typu
bùdink,
krawc; 5. ścieśnione
a jako
ó, np.
ptóch, a ścieśnione
e jako
y, np.
mlykò; 6. brak bądź zachwianie użycia formy
dwie, np.
dwa matcie; 7. akcent jeszcze inicjalny, ale często paroksytoniczny itd. System gram. i jednolitość całości mocno była zachwiana, zwł. na wsch., gdzie brakowało nawet
kaszubienia. (
gwara zaborska).
