|
Nazwą Mazowsze dalsze określa się w dialektologii część Mazowsza właściwego, prawobrzeżnego.
Pod względem geograficznym Mazowsze dalsze niewiele różni się od Mazowsza bilższego. W większości położone jest na terytorium nizin środkowopolskich. Jest zasadniczo terenem rolniczym, w mniejszym stopniu zurbanizowanym niż Mazowsze bliższe, brak tutaj bowiem dużych ośrodków miejskich, takich jak Warszawa czy Płock, które zmieniałyby krajobraz geograficzny tego terenu. Podstawowe uprawy to: zboża, rzepak, buraki cukrowe. Ważnym elementem przetwórstwa rolnego są sady, Mazowsze ma bowiem największy w Polsce udział w produkcji sadowniczej.
Najważniejsze miasta, wokół których koncentruje się osadnicza historia Mazowsza dalszego, to: Ciechanów, Płońsk i Przasnysz. Najważniejszą rzeką Mazowsza dalszego jest Wisła, ważną rolę odgrywają jednak także Bug, Narew i Biebrza, a także Liwiec. Są one wykorzystywane przede wszystkim jako walory turystyczne, ich okolice stanowią również siedlisko wielu gatunków roślin i zwierząt. Pewnym urozmaiceniem krajobrazu są starorzecza tych rzek, szczególnie, porośnięte trzcinami, malownicze bużyska.
Gwary Mazowsza dalszego zachowują pod względem językowym stan starszy niż gwary Mazowsza bliższego. Do dziś występuje tu dość powszechnie wiele archaicznych zjawisk fonetycznych, choć proces ich leksykalizacji postępuje pod wpływem języka ogólnego.
Widoczne jest również cofanie się w kierunku na północ i wschód form starszych pod naporem nowszych, powstałych pod wpływem języka ogólnego. Wiele zjawisk językowych typowych dla Mazowsza dalszego sięga dość daleko na północ i wschód w kierunku Warmii, Mazur, Suwalszczyzny i Podlasia, tworząc większy kompleks północno-wschodni.
W tradycyjnej kulturze ludowej dialektologicznie ujmowanego Mazowsza dalszego zauważyć można wiele elementów charakterystycznych dla tego właśnie obszaru, jak i dla całego Mazowsza. Niekiedy pewne elementy wytwórczości ludowej lub pewne zwyczaje i tradycje ludowe ograniczone są (podobnie jak w innych regionach Polski) nawet tylko do jednej lub kilku sąsiadujących wsi.
|
