GWARA JASTARNICKA (kasz.
jastarskô) na płw. Hel reprezentuje gwarę
Bylaków; poza Jastarnią obejmowała też Bór (od 1972 razem miasto Jastarnia), ale obie wsie różniła wymowa nosówki tylnej, mianowicie w Borze daw. długa akcentowana zlewa się z przednią, np.
ksandz,
bank, gdy krótka nieakcentowana z tylną, np.
gòlQba,
pQkati (LGP 368). Gwara opisana została przez G. Bronischa (1896), potem F. Lorentza (1901). Zmiany w niej przedstawił Z. Stieber, mianowicie upowszechnienie się rozpoczętych ok. 1880 procesów twardnienia
ń, zmiany
k’
g’ w afrykaty
ć dź oraz rozłożona wymowa wargowych miękkich typu
pszóro ‘pióro’,
lefszi ‘lwy’. Nadto daw. długie
ō za Bronischa wymawiane monoftongicznie za Lorentza brzmiało już jak dyftong
öu:
kröul,
mröufczi, a w 1950 jak
yu:
kyun,
nyusz. Pierwsza zmiana miałaby być „germanizmem fonetycznym” (
dyspalatalizacja), pozostałe innowacje wynikły z rozwoju wewnętrznego. Nadto samogłoski nosowe są rozłożone z
m niezależnie od pozycji, np.
gems,
ksemdz,
ksemżo,
prosamta,
temcza,
wemż.
