DYFTONGI W KASZUBSZCZYŹNIE (kasz.
dwagłosowi zwãk,
diftong) to samogłoski o zmiennym w czasie wymowy stopniu otwarcia, istniejące w kasz. na płaszczyźnie fonet., np. silna dyftongizacja (jak w gwarach wielkopolskich) samogłosek okrągłych (tylnych)
ò,
ù w nagłosie oraz po spółgłoskach wargowych i tylnojęz. prowadzi do wymowy typu
uo║ ue║ ué, np.
uewca,
bueli,
kueza;
uu║ uü, np.
uud,
buuda,
kuura; taka wymowa ustępuje na pd.-wsch. (Zabory) i często nie obejmuje nowych zapożyczeń z pol., np.
helikopter,
komputer (lep.:
helikòpter,
kòmpùter). W gw. słowiń. dyftongi zachodziły po różnych spółgłoskach, np.
cuo,
nuoc,
ruok. Rzadziej zachodzą dyftongi typu
drougåu soustra (Bór). Dyftongizacja prowadzi m.in. do zlania nagłosowego
ò- z
wò-, np.
uoni ‘oni’ i
łoni ‘w zeszłym roku’,
uowca i
łowca (
protetyczne spółgłoski), czemu zapobiega zwykle brak wymowy typu
chłepi║
chłypi czy obecność artykulacji typu
drjega,
sjestra (
gwara luzińska). Nagłosowe
ó częściej wymawia się jak np.
uóws,
uósmi, rzadziej jak np.
eul cygnie eus ‘wół ciągnie wóz’ (Bór, Jastarnia). Dyftongizacji podlega też lokalnie
e, np.
Reida,
mléjkuo.
