Spieszczenia to słowotwórcze formacje zdrobniałe (zob. Zdrobnienia), dodatnio nacechowane emocjonalnie. Spieszczenia we wszystkich typach gwar są bardzo często używane, szczególnie w kontaktach z dziećmi. Najczęściej spieszcza się rzeczowniki i przymiotniki, ale spieszczane są też zaimki i przysłówki. Formanty służące do spieszczenia to przede wszystkim: ‑eczek, ‑aszek, ‑ulek, ‑unia, ‑uśki, ‑utki, ‑usieńki, ‑uteńki, np. noseczek, ciuteczek, świateczek, stryjaszek, gazdaszek, ogieniaszek, bochenulek, jęzulek, tatulek, babunia, krowunia, drobnusieńki, maluśki, wszyściusieńki, zaraniutko, zaraniuteńko, dopirusko, nikogutko. W gwarach częste są spieszczenia kilkustopniowe, tworzone za pomocą kilku przyrostków naraz, np. wianuszeczek, drobniusienieczki, lasaneczek; spieszczane bywają również czasowniki, np. płakulać, bawulkać się, śpikulać. Por. Ekspresywne nacechowanie wypowiedzi, Słownictwo ekspresywne.
