Sposoby zapisu tekstów gwarowych

W obecnym opracowaniu każdy tekst gwarowy (z wyjątkiem kilku dawnych tekstów kurpiowskich zapisanych przed II wojną światową przez S. Dobosiewicza oraz kilku opowiadań napisanych gwarą kociewską przez R. Pawłowską) jest dostępny w wersji dźwiękowej (do wysłuchania) oraz w wersji zapisanej, podobnie jak we wcześniejszej wersji "Gwary polskie. Przewodnik multimedialny". Ze względu na różnych odbiorców kompendium zastosowaliśmy taki sam jak w przewodniku multimedialnym zapis ortograficzny tekstów gwarowych z zachowaniem ważniejszych cech fonetycznych.

Zachowujemy więc dla przejrzystości zapisu znaki rz, ó, ch, cz, sz, ż, ą, ę, a więc zapisujemy rzeka, kół, żółty, czarny, szary, chata, herbata (jedynie z terenów, gdzie rozróżnia się dźwięczne h i bezdźwięczne ch, różnicujemy zapis przez pogrubienie h dźwięcznego).

Nie zaznaczamy typowych również dla polszczyzny ogólnej upodobnień, czyli piszemy krzywy (a nie tak, jak wymawiamy: kszywy), brzydki (nie bżytki). Sygnalizujemy natomiast istotną dla dialektów polskich wymowę połączeń międzywyrazowych udźwięczniającą lub nieudźwięczniającą, podkreślając końcową głoskę pierwszego i początkową drugiego wyrazu, np. brad ojca, brad matki, wóz rusza, obocznie (tj. w innych regionach) do: brat ojca, brat matki, wós rusza.  

Ścieśnienia samogłosek, jeśli są to wyraźne dźwięki pośrednie, zaznaczamy przez zapis samogłoski, do której się ścieśnia dana głoska, w indeksie górnym, np.  e^y, eⁱ, o^u, a^o. Jeśli ścieśnienia są nieznaczne, to ich nie sygnalizujemy, jeśli natomiast są to już dźwięki bliskie odpowiednim samogłoskom wyższym, to wtedy zapisujemy odpwiednio i, y, o, ó (np. w rdzeniach, zachowując związek etymologiczny) lub u (np. w wygłosie), a więc bidny, biydny, trowa, cóś (ale: miłu).
Zaznaczamy także nietypową wymowę samogłosek nosowych, ale tylko tam, gdzie rzeczywiście różni się od ogólnopolskiej. Dla oznaczenia nosowości samogłoski przy wymowie synchronicznej (takiej jak w języku ogólnym przed spółgłoskami szczelinowymi, np. mąż, wąski) ścieśnionej lub rozszerzonej stosujemy n w indeksie górnym, zachowując odpowiednią bawrwę ustną samogłoski, np. wuⁿsy, gyⁿś, gaⁿś, piuⁿty (słabsze ścieśnienia zapisujemy także tak: wą^usy, gę^yś, pią^uty), natomiast przy wymowie rozłożonej n lub m, ale nie w indeksie górnym, np. monż, ganś, piunty.

Zaznaczamy kreską pionową | akcent inny niż w języku ogólnopolskim, np. w gwarze podhalańskiej (np. Z|akopane).
Labializację, czyli wymawiane w wielu gwarach u niezgłoskotwórcze (tak wymawiane jak ł) przed samogłoskami, oznaczamy przez ł w indeksie górnym, np. ^łoko, ^łobiod, co pozwala odróżnić ł etymologiczne od ł pochodzącego z labializacji. Podobnie w indeksie górnym sygnalizujemy prejotację, np. ^jiść.
Przedniojęzykowo-zębowe (sceniczne) ł i  dźwięczne h oraz w zaznaczamy pogrubieniem w tekście, np. łubin, hodowali, kwiat.

Miękkość niepełną spółgłosek środkowojęzykowych (taką jak na Białostocczyźnie i na Kresach) zaznaczamy apostrofem, np. c’icho, s’iano, c’ma.
Inne nietypowe zmiękczenia spółgłosek innych niż środkowojęzykowe sygnalizujemy literą i – nogie, rękie.

Archaizm podhalański oznaczamy kropką między spółgłoską i samogłoską  i, np. rzec·i.

Tzw. r frykatywne zapisujemy przez ż w indeksie górnym, czyli przez znak r^ż, np. nar^żyndzia, r^żecy, pr^żistrajali.

Inną nietypową wymowę objaśniamy w "dymkach". Stosujemy je także (przede wszystkim) do objaśniania trudniejszych form gwarowych (np. wymowy, odmiany, składni, wyrazów).