|
Gwara to jest język najintymniejszych
relacji ludzkich, czyli domu.
Jan Miodek
Polskie gwary ludowe to prawdziwa skarbnica wiedzy o przeszłości, nośnik kultury, tradycji i obyczajów, ważny element tożsamości regionalnej – związku ze swoją "małą ojczyzną", to język "najintymniejszych relacji ludzkich, czyli domu". Przedstawiając dziś nasze opracowanie „Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe", czyli poszerzoną wersję "Gwar polskich. Przewodnika multimedialnego", pragniemy w ten sposób – przynajmniej częściowo – ocalić gwary ludowe od zapomnienia, ukazać ich piękno i bogactwo, i przede wszystkim upowszechnić wiedzę o nich.
W obecnej publikacji zachowaliśmy stosowaną pisownię uproszczoną i dotychczasowy układ przewodnika, dodając nowy typ informacji o słownikach gwarowych (w każdym regionie), nowe poszerzone opracowania i nowe teksty gwarowe. Dzięki przeprowadzonym dodatkowym badaniom terenowym uwzględniono w kompendium ponad 50 nowych miejscowości i ok. 150 nowych tekstów gwarowych w wersji dźwiękowej i zapisanej. Obszernie opisane zostały gwary, kultura ludowa i dzieje poszczególnych regionów z odesłaniem do bogatej literatury przedmiotu. Każda część "Gwara regionu" składa się zatem z dwóch wersji: rozszerzonej (mającej także walor naukowy) i popularnej, tj. podstawowej (skróconej). Podobny jest opis kultury tradycyjnej i "Podstaw dialektologii". Uzupełniono także "Leksykon terminów i pojęć gwarowych".
Poszerzoną wersję multimedialnego przewodnika po polskich gwarach ludowych adresujemy do wszystkich zainteresowanych językiem, kulturą i historią swojego regionu – swojej „małej ojczyzny” i innych regionów Polski, do wszystkich, którzy aktywnie korzystają z Internetu. Mamy nadzieję, że w szczególny sposób zachęci on młodzież do zainteresowania się problematyką językową i będzie stanowić dobrą pomoc dydaktyczną w szkołach przy realizacji fakultatywnej ścieżki regionalnej w nauczaniu. Może służyć również – ze względu na obszerną bibliografię dialektologiczną, bogaty zbiór tekstów gwarowych do analizy, opis gwar z odniesieniami do Leksykonu terminów i pojęć dialektologicznych oraz zamieszczone Podstawy dialektologii – jako pomoc w nauczaniu dialektologii w szkołach wyższych. Chcemy, by w propagowaniu wiedzy o gwarach i kulturze ludowej multimedia, nowe techniki przekazywania informacji w dobie komunikacji masowej znalazły właściwe miejsce. Sądzimy, że tak pomyślany przewodnik przyczyni się do upowszechnienia języka, tradycji i ludowego dziedzictwa kulturowego. Obok celów dydaktycznych i popularyzacyjnych mamy również na uwadze zagadnienia naukowe. Korzyści naukowe wynikające z opracowania przewodnika są wielorakie. Po pierwsze, powstał w Internecie zbiór współczesnych tekstów gwarowych, ukazujących stan gwar polskich obecnie przynajmniej w odniesieniu do najstarszego i starszego pokolenia. Nagrania w formacie cyfrowym mogą zostać następnie wyzyskane do opisu poszczególnych gwar i zjawisk gwarowych, a także - co istotne ze względu na wysoką jakość nagranych tekstów - stanowią odpowiedni materiał do badań akustycznych. Po drugie, została zgromadzona obszerna bibliografia, przede wszystkim dialektologiczna, w mniejszym stopniu - historyczna i etnograficzna dotycząca różnych regionów Polski. Korzystanie z niej jest ułatwione dzięki jej poklasyfikowaniu i możliwości zastosowania wyszukiwarki. Po trzecie, rozszerzone wersje artykułów z odpowiednim warsztatem naukowym (przypisy, literatura przedmiotu) oparte na nowym materiale językowym zebranym dla potrzeb kompendium ukazującym często zmiany i tendencje występujące w gwarach obecnie, sprawiają, iż opracowanie zyskuje także wartość naukową. Dzięki omówionym wyżej cechom "Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe" ma szansę stać się internetową encyklopedią dialektologii polskiej. |
